Geen grap: Over de rol van humor voor veerkracht in de gezondheidszorg
INTRO
Marcellino Bogers, oud-verpleegkundige, verpleegkundig docent, cabaretier, mede-eigenaar van Congressen MetZorg en medeauteur van het boek
Humor als verpleegkundige interventie 2.0.
Het toepassen van humor is een officiële verpleegkundige interventie (Bulechek 2016). Ondanks dat gegeven wordt er in de zorg vaak weinig aandacht besteed aan de werking, effecten en mogelijkheden van humor. In Marcellino’s interactieve sessie wordt aandacht besteed aan de theorie, foute humor, hospitalisatie en burn-outgevoelens.
Zoals de volkswijsheid al lang zegt, is lachen gezond. Ook de wetenschap heeft de fysiologische effecten van de lach onderzocht en bewezen. Als copingstrategie biedt lachen talrijke kansen. Humor kan een wapen zijn tegen droefheid en helpen om te ontsnappen aan neerslachtigheid. Het relativeert, ontwapent, ontspant, verbindt, bevrijdt, doorbreekt, ontgift, ontstrest en verlicht. Kortom, humor is goud in de handen van zorgverleners.
Humor en veerkracht zijn onlosmakelijk verbonden en daarbij horen ook ethische vraagstukken. Veerkracht gaat over “het vermogen om vanuit moeilijke en belastende situaties weer terug te veren.“ Humor kan daarbij helpen, zoals ook wetenschappelijk is aangetoond. Internationaal onderzoek toont aan dat humor helpt in de gezondheidszorg setting op verschillende manieren, inclusief voor de veerkracht. Er is een Coping Humor Scale, welke gaat over coping met stress in relatie tot de mentale en fysieke gezondheid. Ironisch genoeg is de schaal niet gevalideerd in het Nederlands, terwijl je kan bedenken dat humor ook in NL belangrijk is. Humor heeft een rol in de communicatie tussen arts-patiënt, in psychologische aspecten van de patiëntenzorg, in medisch onderwijs, en voor gezondheidszorgpersoneel. Humor baat de fysieke en mentale gezondheid van patiënten. Gelach en humor zijn gerelateerd aan verbeteringen van pijn, en, met enige controverse, aan immunologische verbeteringen. Gezondheidspersoneel zet humor ook in tegen stress en ten behoeve van coping bijvoorbeeld. De inzet van humor, of de neiging daartoe, kan echter ook een keerzijde hebben. Humor kan tot grote (ethische) onrust lijden. Daar komt een ethische afweging bij kijken. Wanneer is humor gepast in de gezondheidszorgsetting, en wanneer niet? En welke soort humor dan (niet). Misschien is er ook een filosofische vraag: Wat maakt humor?
In deze sessie verkennen we de rol van humor voor veerkracht, ook met aandacht voor ethische vragen. We gaan op onderzoek naar wat humor is, hoe het kan helpen, wat kan helpen, wanneer, en wanneer niet. Wanneer is welke humor (ethisch) ongepast? Humor is wel voorgesteld als een officiële geneeskundige interventie; zou humor vereist kunnen worden en onderdeel van een bekwaamheidstoets? We vragen of je humor kunt leren. Nog belangrijker, we willen de deelnemers meenemen in een zelf-georganiseerde reis met hun eigen grappen en humoristische verhalen uit de (poli) klinische (thuiszorg) setting.
